​Dossier pijn

We hebben allemaal weleens last van pijnlijke kwaaltjes. Zoals hoofdpijn. DA adviseert wat je eraan kunt doen.

Rugpijn

Eén ding is zeker: rugpijn is meestal onschadelijk maar wel supervervelend. Bij veel mensen is de rug een zwakke plek. Niet zo vreemd als je bedenkt dat dit lichaamsdeel ongeveer twee derde van ons gewicht draagt. Zitten, staan, liggen, bukken – bij rugpijn is het vaak allemaal pijnlijk. De klachten kunnen op verschillende plekken zitten.

Lage rugpijn komt het meest voor. Vier op de vijf Nederlanders hebben er weleens last van. Je onderrug doet dan pijn tussen je onderste ribben en je billen. De oorzaak hiervan is vaak niet duidelijk. Urenlang zitten, stress, overgewicht, overbelasting of ouderdom zouden allemaal een rol kunnen spelen. Als het ‘in de rug schiet’ en de rugspieren in de lendenstreek verkrampen, heet dat spit of lumbago. Waarschijnlijk is dat een combinatie van spierkramp en overbelaste spieren.

Bij hoge rugpijn zit de pijn tussen je schouderbladen. Deze vorm komt nogal eens voor bij mensen met een kantoorbaan. Een verkeerde houding – bijvoorbeeld achter de computer – is dan vaak de boosdoener. Soms spelen ook je organen een rol, bijvoorbeeld als je last hebt van je maag of longen. Pijn in de nek ten slotte kan te maken hebben met stress, een verkeerde beweging of een overbelast kaakgewricht.

Soms is de oorzaak voor rugklachten wél heel duidelijk. Bij een hernia bijvoorbeeld: een ‘scheur’ in de tussenwervelschijf waarbij de gelachtige kern naar buiten puilt. Of ischias, hevig uitstralende zenuwpijn vanuit de onderrug naar de achterkant van het been door bijvoorbeeld een beklemming van de grote beenzenuw in de rug. En misschien heb je weleens rugpijn tijdens je menstruatie of zwangerschap. In beide gevallen is de baarmoeder de oorzaak; deze trekt aan de banden waarmee hij vastzit aan je rug.

Rugpijn voorkomen

De beste zithouding is je volgende houding, zeggen experts weleens. Oftewel: urenlang netjes rechtop zitten hoeft echt niet. Wel vergroot te veel zitten, op welke manier dan ook, de kans op rugpijn. Heb je een kantoorbaan, zorg dan voor een werkblad op de juiste hoogte, probeer je schouders tijdens het werk te ontspannen en zet je voeten zoveel mogelijk plat op de vloer.

Probeer verder elk halfuur even op te staan en te bewegen. Een aanrader: met yoga of pilates je rug sterker maken. Je rugspieren worden sterker en soepeler, wat minder kans geeft op rugklachten. Ten slotte kan bij overgewicht afvallen helpen om rugpijn te voorkomen. Bij minder gewicht wordt je wervelkolom namelijk minder belast.

Even checken:

• Je slaaphouding: buikslapers hebben meer kans op rugklachten omdat hun hoofd altijd in een gedraaide houding ligt. Op de zij of rug liggen is het beste, met een kussen tussen de knieën om de wervelkolom in een neutrale positie te houden.
• Je buikspieren: bij ongetrainde buikspieren wil je rug compenseren. Het gevolg: overbelasting en dus pijn. Trainen helpt, en neem ook de dieper gelegen buikspieren mee. Tip: vermijd snelle herhalingen. Beter is om de buik bewust in te trekken en langzaam te bewegen.
• Je psyche: bij stress zijn je spieren vaak voortdurend aangespannen. Dat kan ook rugpijn geven. Hoog tijd voor ontspanning dus

Wat kan helpen?

‘Neem een paar weken rust’, was vroeger het advies bij rugpijn. Helemaal niet goed, weten we nu. Je conditie gaat ervan achteruit en je spiermassa neemt af. Blijven bewegen en je normale dingen doen is júist belangrijk. Hierdoor raken je spieren en gewrichten goed doorbloed en blijven ze sterk en soepel. En: binnen de eigen pijngrens bewegen – niks forceren dus – kan eigenlijk nooit kwaad.

Probeer dus elk half uur even te wandelen of de trap op te lopen. Daarnaast is het goed om minimaal twee tot drie keer week een uur te fietsen, te wandelen, te zwemmen of yoga te doen – die sporten zijn prima voor de rug. Eventueel kun je twee keer per dag speciale rugoefeningen doen, te vinden op bijvoorbeeld thuisarts.nl of via een fysiotherapeut. Naar de huisarts gaan is meestal niet nodig bij rugpijn. Het gaat vanzelf weer over. Als je na vier weken nog pijn hebt en je zorgen maakt, is een huisartsbezoek handig.

Hoofdpijn

Korte pijnscheuten. Bonzende pijn aan één kant van je hoofd. Een drukkend gevoel rondom je ogen of bij je slapen. Of pijnaanvallen die uren aanhouden. Hoofdpijn is er in vele vormen.

Bij pijn geven de zenuwen in het beschadigde lichaamsdeel een seintje naar je hersenen. Daardoor voel je pijn. Toch doet niet je brein zelf pijn bij hoofdpijn, maar de zenuwen op de hersenvliezen tussen je schedel en je brein. Hiervan heb je er twee: één voor de linker- en één voor de rechterkant. Vandaar dat je soms aan één kant van je hoofd pijn voelt.

Wat zijn oorzaken?

Dat zijn er nogal wat. Een verkoudheid of griep bijvoorbeeld, kaakproblemen of pijn in je nek die doortrekt naar je hoofd. Te veel dranken drinken waarin cafeïne zit. Ineens stoppen met veel koffie drinken. Niet scherp kunnen zien. Hormonale schommelingen, zoals menstruatie, pilgebruik en overgang.

Daarnaast kunnen medicijnen als bijwerking hoofdpijn hebben, zoals bètablokkers en nitraten. Zelfs tijdens of na seks hoofdpijn krijgen is mogelijk.

De meest voorkomende vorm is spanningshoofdpijn: de verzamelnaam voor alle hoofdpijnen waarvoor geen duidelijk aantoonbare oorzaak in je brein te vinden is. Hierbij voelt het alsof er een strak gespannen band om je hoofd zit. Verder zijn bekende soorten migraine en clusterhoofdpijn (heel heftige pijn aan één kant van het hoofd). Voor deze vormen is wel een oorzaak in het brein te vinden.

Hoofdpijn voorkomen

Of je het kunt voorkomen hangt van de trigger af. Bij clusterhoofdpijn of migraine is die niet altijd duidelijk. Bij spanningshoofdpijn is de oorzaak vaak wel te achterhalen. Een nacht doorhalen met drank op bijvoorbeeld, of een stressvolle dag op je werk.

Dikwijls gaat het om een mix van triggers. Zo kan stress een rol spelen, net als een ongezonde leefstijl. Voorkomen is dan vooral een kwestie van structureel gezonder leven. Genoeg slapen, zorgen voor zo min mogelijk stress, gezond eten, niet roken, zo min mogelijk alcohol en regelmatig bewegen, bij voorkeur in de frisse lucht. Zorg ook voor voldoende ontspanning, zowel geestelijk als lichamelijk. Laat je ogen controleren als je niet scherp ziet. En makkelijker gezegd dan gedaan misschien, maar probeer je nek- en schouderspieren te ontspannen.

Wat kan helpen?

Paracetamol. Het is een goede pijnstiller bij milde tot matige vormen van hoofdpijn. Het verhindert dat het pijnsignaal aan de hersenen wordt doorgegeven. Binnen een halfuur na inname merk je al dat de pijn afneemt, en dit effect houdt wel een paar uurtjes aan. Lees altijd eerst de bijsluiter en houd je aan het doseringsadvies op het doosje. En: neem paracetamol niet te vaak en te lang achter elkaar. Daardoor kun je juist weer hoofdpijn krijgen.